Zaterdag 2 november opening van de tentoonstelling

Dit is (g)een tekening. Gelijnd en gemodelleerd, duotentoonstelling van Irma Horstman en Birgit Speulman in Kunstlokaal №8.

Dit is (g)een tekening

Welkom in deze ruimte tussen het werk van Irma Horstman en mijzelf. De stalen beelden en de blauwe installatie zijn van Irma Horstman, de tekeningen of, zo je wilt, collages zijn van mij. Dank je wel, Irma, dat je hier met mij samen wil exposeren.

Ik wil jullie graag iets vertellen. Over wandelen, tekenen, ruimte en betekenis. En wat dat met elkaar te maken heeft. Ik heb het opgeschreven, zodat ik me houd aan mijn plan. Anders sla ik onvoorziene wegen in en verdwalen we samen in mijn verhaal.

Tekenen

Ruimte, wit papier, een select rijtje tekenmateriaal en tijd. Dat zijn de ingrediënten die ik nodig heb voor een tekening. Ik begin met een idee, een beeld in mijn hoofd. Na de eerste lijnen en vlakken op papier kan ik zomaar besluiten een ander pad in te slaan. Omdat een uitgeveegde vorm zo mooi wordt, of omdat er een scheurlijn doorheen wil. Ik kan het eerste idee ook doorzetten, tot het eind zelfs, en bij nader inzien besluiten dat de tekening tóch niet goed is. Accepteer ik de mislukking, begin ik opnieuw met een wit vel papier, of ga ik juist nog even door en probeer ik er iets aan te doen? Is het helemaal niet, of nú nog niet goed? Ik kies meestal voor doorgaan.

Wandelen

Schiermonnikoog

Vriendin Elly nam me mee naar een van de mooiste waddeneilanden, Schiermonnikoog*. Al op de boot zag ik dat de zolen van mijn schoenen niet meer helemaal vast zaten en in het dorp kochten we een tube bisonkit. Met behulp van een stokje lijmde ik mijn zolen. Tijdens onze eerste korte wandeling bleek dat geen afdoende oplossing.

Het Kwelderpad

De volgende ochtend wilden we het kwelderpad lopen vanaf de Kobbeduinen. Voor wie niet weet waar dat is: dat is de meest oostelijke plek waar je via het fietspad kunt komen. Vandaar af kun je alleen te voet verder. Op de kaart eindigt het pad 7 kilometer verder aan de waddenkust.

Het was half bewolkt en warm voor de tijd van het jaar. Er stond een flinke wind, het lange gras bewoog als witgouden golven tegen het oranjerood, paarsig en groen van de lage vegetatie in de kwelder. Het pad was begroeid met kort, sappig gras. Af en toe stonden kleine stukken blank. Na enkele omtrekkende bewegingen om de ondergelopen stukken heen en nog wat meer kilometers wandelen verdween het pad definitief in een watervlakte die niet op de kaart stond. Te groot om zomaar doorheen te lopen, zeker met mijn loslatende zolen en ook omdat het vervolg van het pad niet te zien was. We sloegen daarom een ander, tamelijk droog pad in dat meer naar het noordoosten leek te buigen. Een paar kilometer verder bleek ook dit pad in het water te eindigen. Schitterend blauw water, met kleine groene plukjes gras en okerkleurige rietkragen erlangs. We moesten dus terug. Terùg?!

Blote voeten

Ik trok mijn schoenen en sokken uit en liep verder op blote voeten. Het water kwam tot mijn enkels. Elly liep dapper door op de hoogste graspollen, zodat haar bergschoenen niet overliepen. We besloten ons plan te wijzigen en in plaats van naar de wadden- naar de noordzeekust te lopen. Verderop werd het gelukkig hoger en droger. Tussen dicht op elkaar staande duindoornstruiken vol oranje bessen liep een smal pad naar het noorden. Doorns en distels op de grond, dus de schoenen moesten weer aan. We naderden de rij stuifduinen onderlangs een laag binnenduin. Aan het eind van dat duin schitterde een wijdse plas met kleine golfjes. Alwéér! Paal 10 stond aan de rand van het water. Aan de overkant, een paar honderd meter verder, stond nog een paal, een lange. Daar moesten we naartoe. Door dat water. Allebei op blote voeten nu, en met hoog opgestroopte broek. Want terug kon nu écht niet meer.

Vrolijke zussen

Voorbij de stuifduinen, bij paal 11, zagen we in de verte de zee, en daarvóór een enorme, stuivende zandvlakte. Stroken waaiend wit zand joegen in fraaie patronen over de vochtige bodem. Schelpen stonden als dekseltjes op kleine dunne klippen van zand. Tegen de harde wind in sjouwden we met knarsende kiezen door het mulle zand, dat soms overging in nat zand, maar nergens echt stevig aanvoelde. Bij paal 8 verlieten we de strandvlakte en staken we de rij stuifduinen weer over. Aan de andere kant, op een breed pad aan de zuidzijde, kwamen we vier vrolijke zussen tegen die ons vroegen om een foto van hun groepje te nemen. Ze vertelden ons dat ze allemaal mensen hadden gezien die op blote voeten door het water zwoegden. Zij niet, zij hadden van hetzelfde prachtige landschap genoten op dit droge pad en wandelden nu dezelfde weg weer terug.

Zekerheid of avontuur?

Ik denk dat er twee soorten mensen zijn. Mensen die niet willen omkeren en daarom (en ook uit nieuwsgierigheid) kiezen voor lastige routes, en mensen die voor zekerheid, veiligheid en comfort kiezen.

Ik behoor tot de eerste categorie: ik weet nooit van tevoren hoe het loopt. Soms mislukt het. Ik verdwaal, of het pad loopt dood. Als het mislukt kan dat, na de eerste teleurstelling en even afstand nemen, ook weer een nieuw begin zijn van iets. Een verrassing herbergen.

Met een tekening die niet is geworden wat ik wil, kan ik een radicaal andere weg inslaan. Ik scheur hem in stukken! Daarna zet ik de stukken andersom aan elkaar. Soms laat ik ook een deel weg. Hierdoor ontstaan verrassende nieuwe vormen en lege witte ruimtes die ik niet van tevoren kan bedenken.

Ruimte en betekenis: het werk van Irma Horstman

De blauwe, ruimtelijke vormen van Irma verrassen mij ook. Ik zie tekeningen in de ruimte, en de lege vormen tussen de objecten, die breed of smal kunnen zijn en zich over elkaar heen met elkaar vermengen. Irma tekent létterlijk in de ruimte, met een 3D pen. Tekenachtiger beelden maken kan niet. Irma’s stalen beelden zijn ook al ontstaan uit tekeningen. Tekeningen die beeld werden door uit staal de ’teken’-contouren te snijden en deze ’tekeningen’ rechtop te zetten in een omgeving. Op deze manier kun je variëren met combinaties van vormen en tussenruimtes, iets dat onmogelijk is met tekeningen in een kader, zoals die van mij. Als díe klaar zijn, is dat hele beweeglijke proces van maken, verdwalen en doorgaan gestold in het kader. Dit terzijde, maar heel belangrijk: Maarten Brinkman, dank je wel voor de stevige lijsten!

Irma’s beelden blijven bewegen, al zijn ze statig genoeg om ‘beeld’ te mogen heten. De ruimte loopt om en door het beeld heen. Ook de afstand ’tussenin’ de beelden heeft een vorm, de beelden daardoor samenhang, een relatie. En daar, in die tussenruimte, is het niet leeg maar ontstaat een nieuwe betekenis: uit die vorm komen woorden voort, communicatie. Samen zijn zowel de stalen beelden als de 3D-pen tekeningen een familie. Ook van elkaar: de jongste spruiten zijn weer opnieuw tekeningen, ontstaan vanuit bewegingen met de hand, wandelingetjes in de lucht. Ruimtelijker én tekenachtiger dan ooit.

Ruimte en muziek

Een koor is ook een soort familie, een familie van stemmen. ’s Avonds na de wandeling op Schiermonnikoog genoten Elly en ik van een prachtig concert door kamerkoor Zestien Wad. Tijdens het laatste lied verlieten de alten en sopranen plotseling halverwege het stuk het podium. Even later klonken hun stemmen vanachter onze rug: we werden omsloten door de muziek! De twee delen van het koor waren op een nieuwe manier gerangschikt, waardoor onze beleving van de muziek anders werd. De ruimte tussen de stemmen in, daar waar de betekenis klonk, daar zaten wij, de luisteraars.

Inrichting van de ruimte

Twee dagen na Schiermonnikoog richtte Marcel samen met Irma en mij deze tentoonstelling in. Weer ben ik getroffen door de ruimte tussen de dingen in, de samenhang. En zo véél ruimte!

Verder!

Dank je wel, Marcel, ik heb weer heel veel zin om verder te gaan. Op blote voeten door het water, ploeterend, van avontuur naar avontuur, in een schitterend landschap dat blijft verrassen.

* Voor een eerder weekend op een waddeneiland zie ook: Inspiratie cadeau.