De knik

Houdingen tekenen in groep 4

Voor de Tekenskoalle coach ik leerkrachten bij hun tekenlessen in de klas.

Gisteren was ik bij Baukje in groep 4. Zij had een les uit ‘Moet je Doen – Beeldend’ aangepast aan de tijd van het jaar. Voor de tekenles hebben de kinderen, in plaats van in de gymzaal, op het speelplein gespeeld. Voetbal, tennis, touwtjespringen en knikkeren. Ze kregen de opdracht mee om te kijken naar houdingen. Zie voor de les aan de leerkrachten die hieraan vooraf ging: Tekenen is leuk en moeilijk.

Waar zit de knik?

In het klaslokaal lieten enkele kinderen in slow-motion zien hoe ze bewogen tijdens het spel. Baukje vroeg: ‘wat zie je van dit kind?’ En: ‘wat van hem kunnen we niet zien?’ De leerlingen reageerden: ‘je ziet hem van opzij’, ‘als hij tegen de bal schopt zie je hem van de achterkant’. Baukje: ‘Hoe kun je zien dat zij touwtje springt?’ ‘Ze heeft haar armen wijd’. Baukje liet de kinderen vervolgens benoemen waar de gewrichten, ‘de knik’ zat in de armen en benen. ‘Daarop moet je letten bij het tekenen!’

Waarneming vertalen naar verbeelding

De leerlingen maakten ‘proeftekeningen’ op kleine papiertjes, waarna ze de spelende kinderen groter tekenden met wasco. De meeste kinderen konden hun waarnemingen van zonet nog niet goed vertalen naar hun tekening, de figuurtjes bleven vrij statisch. ‘De knik’ zagen ze wel, maar konden ze nog niet toepassen. Het kost tijd en veel kleine stapjes om nieuwe inzichten te verwerken in je systeem. Een uurtje tekenles is daarvoor niet genoeg. Gelukkig krijgt de klas van Baukje veel ruimte om zich beeldend te ontwikkelen.

de knik

De spelende figuurtjes werden uitgeknipt en daarna bij elkaar op grote grijze vellen geplakt. De grootste onderaan, op de voorgrond, de kleinste bovenaan. Zo ontstaat perspectief. Dat begreep bijna de hele klas.

Donderdag werken ze er aan verder. Ik ben er dan niet bij. Jammer, want ik ben heel benieuwd hoe het eruit gaat zien met de details en de omgeving.

Tekenen is leuk en moeilijk

Update van De Tekenskoalle Zuidoost

Tekenen is leuk, want je kunt jezelf ermee uitdrukken. Het kan even leuk zijn als vertellen. Of dansen. Of muziek maken. Maar tekenen is ook moeilijk. Vaak krijg je niet op papier wat je in gedachten toch heel duidelijk voor je ziet. Dan blijkt: wat je weet is niet hetzelfde als hoe je het ziet, en wat je ziet is lastig op een plat vlak te dwingen.

Leren door te tekenen

Wat er nou zo interessant aan is, is dat je door het tekenen ook een heleboel te weten komt: dat de afstand tussen je vingertoppen als je je armen spreidt, hetzelfde is als je lichaamslengte bijvoorbeeld. Of dat je zelfs met kinderen van 7 jaar op hun eigen niveau met perspectief bezig kunt zijn, want perspectief begrijpen begint met zien dat iemand in de verte kleiner lijkt dan dichtbij. Of dat je kleuren oliepastel in elkaar kunt ‘smeren’.

Leerkrachten krijgen grip op het proces

Ik merk dat de cursisten grip krijgen op het tekenproces. Dan wordt het leuk. Ik geniet van de enthousiaste verslagen van de lessen die ze aan hun eigen klas hebben gegeven. Binnenkort mag ik weer op bezoek!

tekenen is leuk en moeilijk - Tekenskoalle

Tekendictee en een portret van de koning

Op de bovenste fotocollage zijn helemaal bovenaan de tekeningen te zien die gemaakt zijn tijdens het luisteren naar een beschrijving van het schilderij het meisje met de parel van Vermeer, zonder naar het schilderij te kijken. Van tevoren hebben we het schilderij bekeken en gezocht naar lijnen en verhoudingen in de compositie, daarna heb ik het weggehaald. Daaronder statieportretten van de koning. Bedenk dat dit in drie kwartier getekend is.

Houdingen en verhoudingen weergeven

Op de onderste fotocollage de cursisten aan het werk met menselijke verhoudingen en het tekenen van mensen in actieve houdingen, dit keer heel toepasselijk naar aanleiding van de Olympische Winterspelen.

Tekenskoalle les 6

We hebben nu zes lessen gehad en nog maar twee te gaan. Ik merk dat het kort is.

Laten gebeuren, zonder oordelen

De eerste keer Tekenskoalle

Acht leerkrachten in het tekenlokaal van de Heerenveense school. Grote vellen stevig tekenpapier, pastelkrijt, kleine velletjes en fineliners. En ook mijn laptop, voor het beeldmateriaal.

Eigen jeugdervaringen met tekenen waren lang niet altijd positief. Vaak veroorzaakte de juf of meester op de basisschool de frustraties. Dit vormt een belangrijke motivatie om het zelf anders te willen doen.

tekenskoalle cursus tekenen voor leerkrachten

Tekenskoalle, cursus tekenen voor leerkrachten

Dicht bij jezelf beginnen, door bewegingen te tekenen. Dan het volgende avontuur: blind portretten van elkaar tekenen. Techniek, kennis of vaardigheden spelen dan geen rol. Je moet het laten gebeuren, zonder oordelen. Leerkrachten vinden dat lastig en spannend. Bij het blind portrettekenen was de verleiding om even te kijken soms toch te groot.

De cursisten hadden verschillende verwachtingen van de cursus. Zoals ideeën opdoen, leren het proces van de kinderen in hun klas te begeleiden en mooie producten maken. Daarnaast veel zelf tekenen en tekentechnisch zekerder worden, en ook het cultuuronderwijs een stevige basis geven in de eigen school. Daar gaan we de komende tijd allemaal aan werken. Een leuke klus.

Tekenskoalle

Met ingang van woensdagavond 9 oktober ben ik actief als Tekenskoalle-coach.

Inspiratiemiddag

Op 2 oktober was er voor de cursisten en voor de coaches een inspiratiemiddag in het Fries Museum, met Gerrit Breeuwsma en Wouter van Reeken.

Gerrit Breeuwsma gaf een lezing over tekenen in het basisonderwijs. Belangrijk is dat we kinderen, op een leeftijd dat ze niet meer ‘vanzelf’ tekenen, kunnen helpen zich in deze vorm van communicatie verder te ontwikkelen.

Wouter van Reeken is de schepper van Keepvogel. Onder zijn leiding tekenden we een gezamenlijke meterslange uitvindersmachine. Ik hoop dat de leerkrachten die de cursus gaan volgen zich net zo geïnspireerd voelden als ik.