Tekenskoalle Archieven - Birgit Speulman

24 januari 20176 januari 2018

Leren tekenen

Kinderen willen àlles leren tekenen!

Het atelier is een overgeschoten klaslokaal dat ook als opslag wordt gebruikt. Er zijn vier grote tafels en, tot mijn grote vreugde, een groen krijtbord. En een kraan. De kinderen zijn tussen de zeven en tien jaar oud en ze willen allemaal beter leren tekenen. Wat is dat dan, beter tekenen? Wat willen ze dan leren? Nou, 3D-tekenen. ‘Perspectief’, weet een van de jongens. En striptekenen. Mensen leren tekenen en dieren. En o ja, ook eigenlijk wel een keertje schilderen. Veel wensen, voor vijf keer een uurtje.

De eerste les hebben ze allemaal een map gemaakt om hun werk in te bewaren en hebben ze heel veel cirkels getekend. Een oefening in vloeiende bewegingen op papier zetten.

Hoe teken je ruimte?

De tweede les gaat over het tekenen van ruimte. 3-D, drie dimensies, richtingen. Of perspectief. Eigenlijk is het heel simpel. Alles wat vooraan is, lijkt groot en wat ver weg is, lijkt klein, tot het zóver weg is dat je het helemaal niet meer kan zien. Daar is het verdwijnpunt. Op het bord teken ik een horizon. Wat is de horizon? Juist, de grens tussen land of zee en de lucht. Zie je de horizon altijd? Nee, want meestal staat er iets in de weg. Ik teken een eenvoudig doosje met hulplijnen naar twee verdwijnpunten, en een letter met dikte. Dan veeg ik alles weer uit. Want je kunt ook best ruimte tekenen zonder de lijnen van het perspectief precies te construeren. Van dingen die dichtbij zijn zie je alle details, dingen die ver weg zijn lijken vaag. Dat kun je tekenen. Blauw lijkt ver weg, oranje dichtbij. Dat kun je ook tekenen.

De jongste kinderen tekenen een veld of een strand of een zee, eerst nog zonder iets erin. Helemaal in de verte, bovenaan het papier, tekenen ze het gras of het zand of de golven klein en vaag, en vooraan, onderaan het papier, groot en scherp. Als dat klaar is, tekenen ze pas de dingen. De meeste grotere kinderen vinden dit niet uitdagend genoeg: ‘mag ik ook een weg tekenen naar de verte?’ Dat mag, maar o, wat is dat moeilijk als je nog niet precies begrijpt hoe dat zit met de horizon en verdwijnpunten.

De Tekenskoalle

Ook met de Tekenskoalle wordt weer druk getekend. In Kootstertille gaf juf Marian een mooie les over de schepping aan groep 3 en 4, met houtskool als materiaal. Marian luisterde heel goed naar de kinderen en gaf elk kind de ruimte en de hulp om de eigen beleving op het papier te krijgen. Het papier was een beetje dun, dus er was een grens aan hoe lang de jonge kunstenaars konden doorgaan met pikdonker maken en weer licht in de duisternis vegen, maar alle kinderen hadden ervaren hoe je met houtskool en kneedgum kan spelen met zwart, grijs en wit, met vage en duidelijke vormen. Ze konden precies vertellen wat er op hun tekening, in hun eigen schepping, gebeurd was.

17 juli 201528 februari 2018

Zomertijd

Tijd voor cultuur op school

In juni begon de zomer. Het vakantiegevoel was er al, dankzij de tropische temperaturen zo nu en dan. Met rekenen en taal waren ze wel klaar. Nu was het tijd voor spelen en maken, de verbeelding aan de macht!

Zes zomerse beeldende cultuurlessen

The Big Splash

Eben Haezer, groep 6. Eerder in het voorjaar heeft deze groep een attractiepark ontworpen met gekleurd karton. Nu drie keer een vrijdagmiddag met het schilderij The Big Splash van David Hockney als inspiratie. Wat gebeurt daar? Dat gaan we maken. Zwemmers in een zwembad.

Daar is nog wel wat voorbereiding voor nodig. Eerst meten de leerlingen elkaar op: wat zijn de verhoudingen van het menselijk lichaam? Waar zitten de gewrichten, de scharnieren? Die verhoudingen tekenen ze als een schematisch mensfiguurtje op een vouwblaadje. Daarna tekenen ze hun mensfiguurtje opnieuw, op stevig karton, en zetten ze getekende en geknipte mensfiguurtjes in actieve (zwem)houdingen, naar keuze in een plat vlak of driedimensionaal.

‘Juf, hoe moet een bommetje?’

De zwemmers krijgen een plaatsje in een zelfgemaakt zwembad en ja, er is ook een giftig groen bassin gemaakt met zombies en haaien.
Dikke pret als lijm heel geschikt blijkt om water weer te geven.

Drie bijzondere Tekenskoalle-klassen

De groep van Joland

In groep 2 gaf Tekenskoalle- cursist Joland een heerlijke les met ijs als thema en ik was erbij.
De kinderen zijn eerst bezig geweest met het verhaal De ijskraam van Jan en San. Nu improviseren Joland en ik een ijsverkoopster en haar klant. De ijsverkoopster noemt smaakjes en kleuren: geel voor citroen, roze voor aardbei, bruin voor chocolade: welke smaak wil jij? Het roze aardbeienijs of het groene perenijs? In een horentje of een bakje?
De leerlingen vouwen en tekenen een ijskraam met ijsbakken en ijsjes. Hoe kun je met oliepastel een ‘ijs-achtige’ kleur maken? Joland laat het zien: door er witte pastel overheen aan te brengen, kijk maar.

De groep van Wendy

Deze kinderen ken ik al twee jaar. Ik kom nu voor de zesde keer bij hun in de klas en heb gezien hoeveel vaardigheden ze zich al hebben eigengemaakt op tekengebied.

Op Wendy’s verzoek geef ik een les met een kunstwerk als inspiratiebron. Want wát doet een kunstenaar nou precies en hoe kunnen de kinderen daarvan leren? Ik haal langzaam een kunstwerk van Marcel uit mijn tas. Ik vraag: ‘wat zie je?’ De kinderen zien een dier en gereedschap tegelijk. De titel van het beeld? Niet zagen. Ís het een dier, of lijkt het er alleen maar op?

In het lokaal en op de gang zoeken de kinderen dingen die op iets anders lijken: een dier, een gezicht, een landschap. Ze maken een geheim lijstje met hun vondsten. We doen ik zie ik zie wat jij niet ziet om ook de kinderen die het moeilijk vinden op ideeën te brengen. ‘Ik zie een gezichtje’, ‘de zee’, ‘een krokodil’. Het stopcontact wordt snel geraden. De marmoleumvloer lijkt op de zee en een groene wasknijper op een krokodil.

Ieder kind kiest één ding van zijn lijstje om heel precies na te tekenen en daarna de tekening te veranderen in dat waar het voorwerp op lijkt. Voor groep vier een pittige opdracht, het laatste deel lukt veel kinderen dan ook niet precies volgens plan. Ze zijn heel geconcentreerd bezig met goed kijken en natekenen. Ze spelen al tekenend met overeenkomsten, oorzaak en gevolg, en humor: ‘Ik heb de kraan getekend, dat heb ik nog nóóit gedaan. Er komen hartjes uit in plaats van water’. Een jongen heeft nog een tip voor me:

‘deze opdracht moet je ook eens doen met juffen en meesters, want daar leren ze heel veel van!’

Aan het eind heeft Wendy een verrassing: de leerlingen krijgen de opdracht nóg een keer, maar nu met stoepkrijt op het schoolplein.

De groep van Aukje

Aukje is op kamp met groep 7-8. Het is de eerste avond. Dat vraagt om een actieve, fysieke, uitdagende en speelse tekenopdracht. Nee, we gaan zeker niet rustig onder een boom het landschap natekenen. We gaan in vier groepen het landschap veranderen door daarin reuzengrote vormen aan te brengen.
Eerst laat ik foto’s zien van land- art van o.a. Richard Long en Andy Goldsworthy en van de Nazca tekens in het Andesgebergte. Dan gaan we op weg naar de zandvlakte in Bakkeveen, gewapend met emmers waarin een tuinschepje, een touw en een snoeischaar zitten. En potlood en papier.
De opdracht staat op een A4tje. Het materiaal? Alles wat je kunt vinden zonder iets kapot te maken: zand, takken, dennenappels, bladeren.
En daar gaan ze los. Wij, de begeleiders, staan erbij en genieten.

Twee uur later, tegen zonsondergang:

‘moeten we nú al ophouden?’

Het resultaat is vier kunstwerken op de schaal van het landschap: twee spiraalvormen waarvan één abstract is uitgewerkt en één in een fantasievolle Turbo-slak is veranderd, een zandkasteel met een Weg naar rijkdom geplaveid met hindernissen en, in een boom, een reusachtig Nest in vogelvorm.

Twee kunstzinnige afsluitingen van het schooljaar

Een ‘monsterlijke dag’ op de Flambou. Ik met water, verf en inkt in groep 1-2 en 3-4, Marcel intussen met kosteloos materiaal in groep 5 en 6.

En een spetterende middag waterpret op de Hoekstien.

Lekker gewerkt? Nou!

Lees meer over kunsteducatie en beeldend cultuuronderwijs

27 maart 201528 juni 2024

Sociaal tekenen

Tekenen… sociaal?

Lytse Mienskip tekent op het grote www

In groep 5 tm 8 van de Lytse Mienskip zijn ze al een tijdje bezig met social media. En juf Aukje van groep 7-8 volgt voor het tweede jaar de Tekenskoalle-cursus. Ik kom op school om, in het kader van de Tekenskoalle, een les te verzorgen over het verband tussen tekenen en social media.

Weten de leerlingen van groep 5 tm 8 eigenlijk wat dat is, sociaal? Een meisje kan vertellen dat het met communicatie te maken heeft. Dat is precies wat ik hoopte. De leerlingen kunnen goed bedenken wat tekenen te maken heeft met communicatie: ‘als je iets tekent, laat je je gevoel zien’ (meisje, groep 8) , ‘een mooie tekening wil je graag aan iemand laten zien’, ‘je kan iets op papier tekenen en dan op een website zetten’, ‘je kan ontwerpen op de computer, zoals een huis, dan lijkt het net echt’ (jongens).

Vroeger en nu

Ik laat in vogelvlucht de geschiedenis zien van tekenen en communicatiemiddelen:

De grot in Lascaux is lastig mee te nemen, alleen de mensen die op die plaats waren, konden de mooie schilderingen zien.
Vincent van Gogh stuurde, in 1888, tekeningen in een envelop naar zijn vrienden en broer. Wat hij schilderde kon hij zo op grotere afstand laten zien.
Andy Warhol maakte, in 1985, enkele van de eerste computertekeningen op een Amiga. Je kunt zien dat hij dat nog niet zo goed in de vingers had, tekenen met een muis. De leerlingen vinden het wèl heel mooi. En tekenen met een muis vinden ze zelf ook best lastig.
Op een vriendennetwerk waar je dingen kon uitwisselen moesten we tot 1997 wachten, maar daarna ging het snel. Ik laat een grafische weergave zien die ik in 2013 maakte van mijn plekken op het web. In een cartoon van John Atkinson zien we hoe al die sociale activiteiten van nu vroeger op een andere manier plaatsvonden. De leerlingen moeten erg lachen om vintage Youtube: een raam met uitzicht.

We maken nog een uitstapje naar het ontwerpen van icoontjes en al het tekenwerk dat voor een computerspel nodig is. Ik laat de Social media Drawing zien van Tjarko van der Pol. Via Twitter, Facebook and Hyves kreeg hij 127 opdrachten die allemaal in de tekening verwerkt zijn. Je kunt er van alles in ontdekken. Maar we moeten ook nog zelf aan het werk, en omdat de Lytse Mienskip een Tekenskoalle-school is, laat ik toch ook nog even de website van The Big Draw zien.

Sociaal tekenen

En dan heb je een eigen plekje op het web. Hoe zal dat eruit zien? Daar kun je goed een profieltekening op gebruiken. Want je hoeft niet persé met je foto op het web, natuurlijk. En het hoeft ook niet echt op jou te lijken. Je kunt ook een (vriendelijk) monster maken, of een dier, of wat er maar bij jou past. De leerlingen fantaseren erop los tot ze baldadig worden: ‘een kont’, ‘een wc’. Ik leg uit dat dat niet zo’n goed idee is. Ik vind dat ze een pósitieve profieltekening moeten maken. Ze kunnen zelf heel goed vertellen waarom:

Jaaa… als je rare dingen op het web zet dan gaan mensen vervelend op jou reageren en je misschien wel pesten, daar heb je alleen maar zelf last van!

Opdracht: maak je profieltekening

We zijn er klaar voor. In de gang zijn een heleboel laptops beschikbaar, in de lokalen staan desktopcomputers. Elk tweetal heeft de beschikking over een apparaat. De werkbladen zijn gekopieerd. Juf Aukje, juf Anke en ik staan klaar om de leerlingen te helpen.

Online teken- en animatieprogramma’s

Een paar dagen geleden heb ik het web afgezocht naar teken- en animatieprogramma’s die je niet hoeft te downloaden en te installeren en waar je ook geen account voor hoeft aan te maken. Programma’s die je direct kunt gebruiken, zo op het web. Die bleken er in overvloed te zijn. Er zijn heel veel smakelijk uitziende apps met stickers en praatwolkjes. Maar dat vind ik de snoep en snacks onder de tekenprogramma’s. Ik zocht steviger kost en dat vond ik hier:

http://www.sumopaint.com/app/#app
http://www.queekypaint.com/app/
http://sketchtoy.com/
http://www.abcya.com/animate.htm
https://www.animatron.com
draw.to (inmiddels verdwenen (2020)
flipbookdeluxe (inmiddels onvindbaar)

Ik probeerde ze allemaal uit. Ik maakte voor groep 5-6 een werkblad voor Draw.to, voor groep 7-8 voor Sketchtoy en voor de meer ervaren kinderen eentje voor Flipbookdeluxe. Programma’s met een overzichtelijke interface, niet teveel verwarrende mogelijkheden, om zélf mee te tekenen en, heel belangrijk: makkelijk te delen.

Hindernissen

Na korte tijd zitten in de lokalen acht duo’s aan de desktopcomputers enthousiast te oefenen met Sketchtoy of Flipbookdeluxe. Vanuit de gang klinkt verontwaardigd geroezemoes: de laptops doen het niet. Ik kijk wat er aan de hand is. Boven Sketchtoy is het tekengereedschap onzichtbaar. Draw.to ziet er wel normaal uit, maar mijn vingerbewegingen op het trackpad hebben geen enkel effect. Er verschijnt nog geen punt in het tekenvakje. Dat werkt niet.

De juffen bieden uitkomst: de kinderen die een laptop hadden, mogen naar de desktopcomputers in de jongere groepen. Daar blijkt Draw.to óók niet te gebruiken. Verouderde browser, verouderde flash-plugin…
Als de leerlingen eindelijk toch, nu met Queekypaint, aan het werk zijn, is de tijd om.

Het proces

We bespreken kort na. Meer dan de helft heeft niets bewaard. Nog niet ver genoeg, of nog helemaal niets kunnen maken. Wat jammer!

Ik neem me voor om een volgende keer de tijd te nemen om eerst alle apparatuur te testen.

Elf leerlingen hebben hun werk bewaard en de link op hun werkblad ingevuld. Ik kies op goed geluk, type de link van Chantal in het browservak en speel haar tekening af. Ze is blij verrast: we zien hoe ze hem gemaakt heeft! Dat is het allerleukst van enkele van de tekenprogramma’s: dat je het proces kunt afspelen.

Kijk voor de andere tekeningen op de nieuwe Facebookpagina die ik heb gemaakt voor het werk van de leerlingen.

11 september 201431 januari 2022

Tekenskoalle

Leerkrachten, wilt u de kwaliteit van uw tekenlessen verbeteren? Meld u dan aan bij Keunstwurk voor de Tekenskoalle.

Er is nog plaats!
Wel snel zijn, want de eerste inspiratiedag is al op 17 september.

Alle informatie vind u op Kultuerfilter:

Home › KEK! › Cursus en training

TEKENSKOALLE

Krijg inspiratie van professionele tekenaars en ontdek hoe u het beste uit uw leerlingen haalt. Bij Tekenskoalle maakt u kennis met nieuwe technieken en ideeën om uw leerlingen uit te dagen en te inspireren. Het gaat niet om tekenen alleen. U leert ook hoe u het creatief proces bij uw leerlingen stimuleert en volgt.

les 8 Les 8: compositie

werk van cursisten Tekenskoalle Zuidoost Les 5: portret

Lees mijn verslagen van de cursus, coaching en inspiratiemiddagen.

5 maart 201428 februari 2018

De knik

Houdingen tekenen in groep 4

Voor de Tekenskoalle coach ik leerkrachten bij hun tekenlessen in de klas.

Gisteren was ik bij Baukje in groep 4. Zij had een les uit ‘Moet je Doen – Beeldend’ aangepast aan de tijd van het jaar. Voor de tekenles hebben de kinderen, in plaats van in de gymzaal, op het speelplein gespeeld. Voetbal, tennis, touwtjespringen en knikkeren. Ze kregen de opdracht mee om te kijken naar houdingen. Zie voor de les aan de leerkrachten die hieraan vooraf ging: Tekenen is leuk en moeilijk.

Waar zit de knik?

In het klaslokaal lieten enkele kinderen in slow-motion zien hoe ze bewogen tijdens het spel. Baukje vroeg: ‘wat zie je van dit kind?’ En: ‘wat van hem kunnen we niet zien?’ De leerlingen reageerden: ‘je ziet hem van opzij’, ‘als hij tegen de bal schopt zie je hem van de achterkant’. Baukje: ‘Hoe kun je zien dat zij touwtje springt?’ ‘Ze heeft haar armen wijd’. Baukje liet de kinderen vervolgens benoemen waar de gewrichten, ‘de knik’ zat in de armen en benen. ‘Daarop moet je letten bij het tekenen!’

Waarneming vertalen naar verbeelding

De leerlingen maakten ‘proeftekeningen’ op kleine papiertjes, waarna ze de spelende kinderen groter tekenden met wasco. De meeste kinderen konden hun waarnemingen van zonet nog niet goed vertalen naar hun tekening, de figuurtjes bleven vrij statisch. ‘De knik’ zagen ze wel, maar konden ze nog niet toepassen. Het kost tijd en veel kleine stapjes om nieuwe inzichten te verwerken in je systeem. Een uurtje tekenles is daarvoor niet genoeg. Gelukkig krijgt de klas van Baukje veel ruimte om zich beeldend te ontwikkelen.

De spelende figuurtjes werden uitgeknipt en daarna bij elkaar op grote grijze vellen geplakt. De grootste onderaan, op de voorgrond, de kleinste bovenaan. Zo ontstaat perspectief. Dat begreep bijna de hele klas.

Donderdag werken ze er aan verder. Ik ben er dan niet bij. Jammer, want ik ben heel benieuwd hoe het eruit gaat zien met de details en de omgeving.

13 februari 201414 januari 2018

Tekenen is leuk en moeilijk

Update van De Tekenskoalle Zuidoost

Tekenen is leuk, want je kunt jezelf ermee uitdrukken. Het kan even leuk zijn als vertellen. Of dansen. Of muziek maken. Maar tekenen is ook moeilijk. Vaak krijg je niet op papier wat je in gedachten toch heel duidelijk voor je ziet. Dan blijkt: wat je weet is niet hetzelfde als hoe je het ziet, en wat je ziet is lastig op een plat vlak te dwingen.

Leren door te tekenen

Wat er nou zo interessant aan is, is dat je door het tekenen ook een heleboel te weten komt: dat de afstand tussen je vingertoppen als je je armen spreidt, hetzelfde is als je lichaamslengte bijvoorbeeld. Of dat je zelfs met kinderen van 7 jaar op hun eigen niveau met perspectief bezig kunt zijn, want perspectief begrijpen begint met zien dat iemand in de verte kleiner lijkt dan dichtbij. Of dat je kleuren oliepastel in elkaar kunt ‘smeren’.

Leerkrachten krijgen grip op het proces

Ik merk dat de cursisten grip krijgen op het tekenproces. Dan wordt het leuk. Ik geniet van de enthousiaste verslagen van de lessen die ze aan hun eigen klas hebben gegeven. Binnenkort mag ik weer op bezoek!

Tekendictee en een portret van de koning

Op de bovenste fotocollage zijn helemaal bovenaan de tekeningen te zien die gemaakt zijn tijdens het luisteren naar een beschrijving van het schilderij het meisje met de parel van Vermeer, zonder naar het schilderij te kijken. Van tevoren hebben we het schilderij bekeken en gezocht naar lijnen en verhoudingen in de compositie, daarna heb ik het weggehaald. Daaronder statieportretten van de koning. Bedenk dat dit in drie kwartier getekend is.

Houdingen en verhoudingen weergeven

Op de onderste fotocollage de cursisten aan het werk met menselijke verhoudingen en het tekenen van mensen in actieve houdingen, dit keer heel toepasselijk naar aanleiding van de Olympische Winterspelen.

We hebben nu zes lessen gehad en nog maar twee te gaan. Ik merk dat het kort is.

17 januari 201418 februari 2020

Hoe te tekenen wat je ziet?

Veroni van Berlo legt het uit in:

Waarom de meeste mensen niet kunnen tekenen wat ze zien

Cultuur+Educatie | jaargang 13 | 2013 | nr. 36.

Vanaf een jaar of acht gaan kinderen ernaar streven om goed gelijkende, ruimtelijke tekeningen te maken. Hun tekenvaardigheid is hiervoor echter niet toereikend. Tekenen wordt kinderen te moeilijk, het wordt een frustrerende bezigheid en de meesten houden het voor gezien. Waarom is dat een probleem? Anders gezegd: wat is het belang van tekenvaardigheid? Dat is de eerste vraag van deze literatuurstudie. Duidelijk wordt dat tekenen van belang is zowel voor het individu als voor de maatschappij en het onderwijs. Wat maakt tekenen zo moeilijk? is de volgende vraag. Mispercepties, gebrekkige perceptuele vaardigheden, het niet in staat zijn om relevante informatie te selecteren, inefficiënte fixaties, een inadequate strategie en gebrekkige controle zouden de problemen kunnen verklaren die velen hebben met tekenen. Uit deze bevindingen kunnen aanwijzingen worden afgeleid die de onervaren tekenaar verder kunnen helpen.

Lees hier het hele artikel van Veroni van Berlo. Pagina 62 – 80.

13 januari 201428 februari 2018

Ruimte voor het proces

Voor de lessen in de Tekenskoalle maakte ik twee Prezi’s:

Ruimte en Creatief proces.

Ruimte gaat over hoe je ruimte kunt weergeven op het platte vlak.

Creatief proces gaat over de weg van inspiratie naar presentatie.

ruimte voor het proces

Ik denk dat inspiratie geen ‘goddelijke inblazing’ is, zoals het woord zegt. Het gaat er veel meer om dat je je ergens aan kunt en wilt verbinden. Ideeën komen soms vanzelf, maar lang niet altijd en vaak is het beste idee tóch niet het eerste waar je aan dacht. Of het zijn er teveel, zodat je erin verdwaalt en je moet ordenen en kiezen. Ik wil laten zien dat ‘maken’ aanleiding is voor experimenteren, niet een rechte weg van A naar B. Reflectie vindt tijdens het hele proces plaats, met jezelf en met anderen, zodat het proces niet strikt individueel is, maar in interactie met de omgeving. Presenteren kan het eindpunt zijn: het is klaar en de wereld mag het zien. Maar steeds vaker presenteren mensen al eerder iets waar ze mee bezig zijn, juist omdat die interactie belangrijk is. Deze Prezi is ook nog niet helemaal zoals ik wil, opbouwende kritiek is daarom zeer welkom!

11 oktober 201331 januari 2021

Laten gebeuren, zonder oordelen

De eerste keer Tekenskoalle

Acht leerkrachten in het tekenlokaal van de Heerenveense school. Grote vellen stevig tekenpapier, pastelkrijt, kleine velletjes en fineliners. En ook mijn laptop, voor het beeldmateriaal.

Eigen jeugdervaringen met tekenen waren lang niet altijd positief. Vaak veroorzaakte de juf of meester op de basisschool de frustraties. Dit vormt een belangrijke motivatie om het zelf anders te willen doen.

Dicht bij jezelf beginnen, door bewegingen te tekenen. Dan het volgende avontuur: blind portretten van elkaar tekenen. Techniek, kennis of vaardigheden spelen dan geen rol. Je moet het laten gebeuren, zonder oordelen. Leerkrachten vinden dat lastig en spannend. Bij het blind portrettekenen was de verleiding om even te kijken soms toch te groot.

De cursisten hadden verschillende verwachtingen van de cursus. Zoals ideeën opdoen, leren het proces van de kinderen in hun klas te begeleiden en mooie producten maken. Daarnaast veel zelf tekenen en tekentechnisch zekerder worden, en ook het cultuuronderwijs een stevige basis geven in de eigen school. Daar gaan we de komende tijd allemaal aan werken. Een leuke klus.